Ang isang Hukom sa loob at labas ng silid-hukuman

November 25, 2019 Editorial

Ayon sa pakahulugan ng Wikepedia, ang pangunahing tungkulin ng isang Hukom o Huwes ay itaguyod ang batas at tingnan na ang hustisya ay nagagawa. Ang hukom o huwes (sa Ingles ay judge) ang taong nangagasiwa sa paglilitis sa hukuman na mag-isa o bilang bahagi ng lupon ng mga hukom.

Ang kapangyarihan, tungkulin, paraan ng pagkakahirang, disiplina at pagsasanay ng mga hukom ay iba iba sa iba’t ibang mga hurisdiksiyon. Ang isang hukom ay inaasahang magsasagawa ng paglilitis sa isang patas at walang kinikilingang paraan sa isang bukas na korte. Ang hukom ay dumidinig ng lahat ng mga saksi at mga ebidensiya na inilatag ng mga partido(nagsasakdal at isinasakdal) sa kaso, sumusuri ng kredibilidad at mga argumento ng mga partido at naglalabas ng mga hatol batay sa interpretasyon nito ng batas o ayon sa sariling paghatol nito. Sa ibang hurisdiksiyon, ang kapangyarihan ng hukom ay ibinabahagi sa isang hurado (jury).

Ang Pang-aabuso sa diskresyon ay ang hindi angkop na paggamit ng kapangyarihan ng isang tao at mga pasilidad ng paggawa ng desisyon. Ang mga halimbawa ay kinabibilangan ng isang hukom na hindi angkop na nagtakwil ng isang kasong kriminal o isang isang opisyal ng kustom na gumagamit ng kanilang diskresyon sa pagpayag ng isang ipinagbabawal na substansiya sa pagpasok sa isang puerto. Ang Paglalako ng impluwensiya ang ilegal na kasanayan ng paggamit ng impluwensiya ng isang tao sa pamahalaan o mga koneksiyon sa mga taong nasa kapangyarihan upang magkamit ng mga pabor sa ibang tao na karaniwang ay kapalit ng kabayaran.

Ang mga tiwaling pinuno ay nagtatakda rin ng mga kautusan o atas na ang layunin ay makinabang ang sarili, mga kamag-anak o ilang mga indibidwal. Sa isang insidente noong Oktubre 25 kung saan kinumpiska ng mga Baguio City Traffic Enforcers ang plaka ng sasakyan ng isang Hukom ng Cabanatuan City na si Judge Nelson Largo dahil ayon sa mga enforcer ay nakaparada ito sa “ipinagbabawal na lugar” at “paglabag sa number coding scheme ng Baguio” ay tila nasaling ang pagkalalaki at kapangyarihan nito bilang isang Hukom. Nagalit ito at pinagsabihan ng hindi magaganda ang mga enforcer sa mismong tanggapan Traffic Management Unit.

Ipinarada lang daw niya saglit ang kaniyang sasakyan dahil may dinaluhan siyang “seminar/training” na kung titingnan ay hindi naman panadalian lamang ito. At dahil sa abala na ginawa ng mga enforcer ay “naantala” daw ang kaniyang mga trabaho bilang hukom.

Bunsod nito ay nag-isyu si Largo ng subpoena kina Bernard Batnag at hepe nito upang pilitin silang humarap sa kaniyang sala sa Cabanatuan dahil sa “contempt of court”. Handa namang pumunta ang dalawa kasama ang Legal Officer ng lungsod na suportado ng Police Director ng Baguio City, nga buong Konseho ng Lungsod, ng mismong Mayor at buong mamamayan ng Baguio.

Dahil ang ibig sabihin ng subpoena sa Latin, ang prefix na sub ay nangangahulugan ng “under” at ang poena ay “penalty”. Ang kagandahan sa isang subpoena ay hindi isang summons, na kung makatanggapna nito ay ibig sabihin na ikaw ay inihahabla. Dahil ang subpoena ay iniisyu ng awtoridad ng kortena pilitin ang pagdalo ng isang witness sa isang hudisyal na paglilitis, ang hindi pagtugon ay may kaparusahan na “contempt of court”.

Umani ng napakaraming batikos ang Hukom na ito sa social media. Hanggang idineklara siyang “persona non grata” ng konseho ng Lungsod na pinagtibay ni Mayor Benjamin Magalong na mismong lumihan sa Korte Suprema upang imbestigahan si Largo, kaya inutusan ito ng Korte Suprema na magpaliwanag sa kaniyang naging aksiyon.

Dahil marahil sa tinamong “social media pressure”, pagiging persona non grata at kautusang ng Korte Suprema ay binawi at kinasela ni Judge Largo ang kaniyang kautusan. Isang magandang hakbang din ang ginawa ng Hukom, subalit nais ng mamamayan ng Baguio na humingi ito ng tawad at baka sakaling makansela rin ang pagiging “persona non grata” niya sa Lungsod.

Ang kaniyang hindi makatuwirang (na kahit hindi tayo abogado) aksiyon ay maliwanag. Naging Taga-usig at Hukom na ito sa iisang papel. Kung ang mga opisyal ng hukuman ay kumikilos sa isang eskandaloso, nakakasira ng reputasyon o nakakasuklam na gawi sa loob o labas ng silid-hukuman ay mawawalan ngrespeto ang publiko sa sistema ng hustisya at ang sistemang iyon ay lalagpak sa kadusta-dusta at titigil na gumana ng husto. Dapat nilang siguruhin na kumikilos sila pareho sa loob at labas ng silidhukuman sa isang maayos na paraan. Dahil kung hindi ay maririnig na naman natin ang litany ni Fernando Poe Jr. na, “sumusobra ka na Judge, dapat ka ng kalusin, Judge”!