“Moving Forward as One” – kaya natin ito Baguio!

August 29, 2021 Editorial

Ang lungsod ng Baguio ay tahanan ng iba-iba at masiglang mga kultura, sentro para sa edukasyon, negosyo at turismo na kaayon sa kalikasan na pinamamahalaan ng mga maka-Diyos at matatag na mga lider sa pakikipagtulungan ng mga responsable at maibigin sa kapayapaan na mga mamamayan.
Ang lugar na kung saan nakatayo ang lungsod ay unang tinirhan ng mga katutubong Ibaloi at Kankana-ey. Una itong naging pastulan ng mga baka at mga iba pang alagang hayop.
Noong panahon ng pamamahala ng mga Kastila hindi gaano binigyang pansin ang lugar. Ang pagdating ng mga Amerikano noong unang mga taon ng 1900 ay nag-udyok ng kaunlaran sa lungsod. Dahil sa klima ng lugar, nahikayat ang mga Amerikano na ayusin ang lugar bilang isang bakasyunan.
Noong taong 1901, inumpisahang gawin ang “Kennon Road”. Sa pamumuno ng mga Amerikano at sa tulong ng mga manggagawang Pilipino at mga Hapon, inukit ang daanang ito sa pagitan ng mga bundok at sinusundan ang ilog ng Bued mula sa bayan ng Rosario sa lalawigan ng La Union hangang sa Kafagway. Naging madali ang paglalakbay patungo sa lugar na ito, at pagkatapos ng ilang taon ay lumaki ang populasyon.
Idineklarang “Summer Capital” ng “Philippine Commission” ang lungsod noong ika-1 ng Hunyo taong 1903. Noong 1904, inatasan ni Governor Luke E. Wright ang sikat na arkitekto na si Daniel Burnham na gawan ng plano ang pagpapaunlad ng lungsod.
Ang plano na mas kilala bilang Burnham Plan ay lubos binago ang orihinal na pamayanang kabundukan at binigyan ng unang pisikal ng balangkas na plano para sa lungsod. Binigyan-daan nito ang mabilis na pisikal na pag-unlad, ang mga bakas nito ay makikita pa rin magpahangga ngayon.
Ang pisikal na balangkas na nakapaloob sa Burnham Plan ay iniugnay ang iisang sistema ng daan at parke na. Nakikinikinita itong magbago sa isang siksik na hardin para sa 25,000 hanggang 30,000 tao.
Bilang pagsuporta sa planong pagpapaunlad dito ay ang pagsasabatas ng isang karta (charter) na inaprubahan noong Setyembre 1, 1909 na nagbigay ng administratibo gayundin bilang pamamahalang awtonomiya para sa lungsod. Idineklara ito ng Philippine Assembly.
Naging susi ito sa pag-unlad ng pagmimina sa palibot na mga lugar sa mga unang taon hanggang kalagitnaan ng 1930s. Ang lungsod ng Baguio ay siyang sentro ng serbisyo at operasyon para sa industriya ng pagmimina, kaya naman direktang benepisaryo ng pag-unlad ng ekonomiya.
Ngunit sa pagsiklab ng Ikalawang Pandaigdigang Digmaan, naudlot ang lahat ng pag-unlad na iniwan ang lungsod sa lubos na pagkawasak. Gayunman, bumalik ang mabilis na pag-unlad matapos ang panahon ng digmaan.
Ang mga pag-unlad na ito ay nagpabago sa lungsod kung ano ito ngayon, isang nangungunang sentrong lungsod hilaga ng Manila na gumaganap bilang pangulo ng mga tungkulin, bilang isang pang edukasyon, negosyo, turismo at administratibong sentro.
Patuloy ang pagunlad ng lungsod pagkatapos ng digmaan hangang noong ika-16 Hulyo taong 1990, naranasan ng mga residenta ng lungsod ang 7.8 magnitude at isa sa pinakamalakas na lindol na tumama sa bansa. Maraming mga nasirang gusali at maraming mga tao ang nasawi.
Karamihan sa mga gusaling nasira ay mga hotel. Muli ay bumangon ang lungsod ng Baguio.
At sa kasalukuyan ay patuloy na lumalaban ang lungsod at mga mamamayan nito sa isa na namang giyera, isang digmaan na tila mas mapamuksa pa kaysa mga nakaraang trahedyang minsang nagpadapa sa lungsod dahil sa ang kalaban na coronavirus disease 2019 o COVID-19 ay hindi nakikita – walang sinisino at ang pandemyang dulot nito ay patuloy na nagpapahirap hindi lamang sa lungsod, kundi sa buong Pilipinas at sa buong mundo.
Sa pagbabalik-tanaw natin 112 taon na ang nakalilipas ay muli nating sariwain ang simulain ng lungsod kung saan punong-puno ito ng potensiyal bagaman dumanas at hinagupit ng mga pagsubok, pinadapa ng ilang ulit subalit sa bawat pagkalugmok ay muling bumangon upang ipagpatuloy ang pag-unlad at pinapatunayang isa sa mga nangungunang lungsod habang pinapanatili ang mayamang kultura at mapayapang lungsod na tirahan.
Sa ika-112 taong selebrasyon ng pagka-lungsod ng Baguio ay patunayan natin na kaya nating bumangon at daigin ang pandemya, gaya ng tema ngayong taon na “Moving Forward as One” – kaya natin ito hangga’t nagkakaisa at iisa tayo gaya ng ating pinatunayan sa nakalipas.