IGOROT OF THE 66TH INFANTRY, KINILALANG WARTIME HEROES

May 3, 2025 Metro BLISTT

BAGUIO CITY

Sa paggunita ng ika-80 anibersaryo ng paglaya ng Baguio mula sa pananakop ng mga Hapon noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, muling binuhay ang alaala ng mga Igorot na mandirigma ng 66th Infantry na naging bayani ng lungsod sa panahon ng digmaan. Ang 66th Infantry ay binubuo ng mga Amerikanong sundalo, mga nakaligtas sa Bataan Death March, at mga katutubong Igorot mula sa Baguio at Benguet na naging bahagi ng gerilyang lumaban sa mga Hapones. Kilala sila bilang “Mighty 66th.” Marami sa mga Ibaloy na kababaihan ang naglingkod bilang mga espiya sa pamamagitan ng paghahanda ng pagkain at paghuhugas ng uniporme ng mga Hapones, na nagbigay daan sa mga gerilya upang sirain ang operasyon ng mga mananakop.

Sa kabila ng mga hamon, naging matagumpay ang 66th Infantry sa pagpapalaya sa mga lugar tulad ng Bessang Pass sa Ilocos Sur at mga minahan sa Mankayan, Benguet. Isa sa mga kwento ng kabayanihan ay ang pag-escort sa pamilya ni First Lady Esperanza Osmeña mula Baguio patungong Kapangan, Benguet noong Pebrero 1945 upang ligtas na makalabas ng lungsod. Matapos ang digmaan, karamihan sa mga Igorot na lumaban ay bumalik sa kanilang mga dating buhay bilang magsasaka o guro at bihirang magsalita tungkol sa kanilang karanasan sa digmaan, kaya kakaunti ang mga dokumento tungkol sa kanila.

Isa sa mga kilalang sundalo ay si Heneral Pedro Baban, na naglingkod bilang kapitan ng 66th Infantry at nagbahagi ng kanyang mga alaala ng takot at panganib sa labanan. Ngayong buhay ang ilan sa mga beterano tulad ni Ernesto Luis, na lumahok sa unang memorial service para sa mga sundalong Pilipino at Hapones noong Abril 20, patuloy ang pag-alala at pagkilala sa mga bayani ng Cordillera na nag-alay ng kanilang buhay para sa kalayaan ng Baguio at ng buong bansa.

Adrian Brix Lazaro/UB-Intern