ABOT-KAYANG PABAHAY MANANATILING PANGARAP NA LANG BA?

August 17, 2024 Editorial

Sa Pilipinas, tila nananatiling pangarap ang pangarap ng pagkakaroon ng sariling bahay para milyon-milyong Pilipino dahil sa makabuluhang backlog sa housing project. Ang backlog na ito ay hindi lamang sumasalamin sa mga hamon ng pag-unlad sa lungsod at kahirapan kundi binibigyang-diin ang kritikal na pangangailangan para sa napapanatili at abot-kayang mga solusyon sa pabahay. Sa gitna ng mga hamong ito ay kailangang punan ang agwat sa pagitan ng mga pangangailangan sa pabahay at kahandaan na may mga makabago at hinihimok ng komunidad
na mga solusyon.

Ang backlog sa pabahay sa Pilipinas ay isang mabigat na isyu na nagpapakita ng milyong kakulangan na bahay sa mga susunod na dekada. Ang hamong ito ay pinalala ng mabilis na paglipat sa lungsod (urban migration), limitadong mga oportunidad sa ekonomiya sa lalawigan, isang lumalagong populasyon, at makabuluhang pagsisikip sa kalunsuran. Sa sariling mga ulat ng United Nation inaasahan nito na ang mga pangangailangan sa pabahay sa Pilipinas ay magpapatuloy na dadami mula sa isang 6.5 milyon na housing backlog sa 2022 sa 22 milyon sa taong 2040, na binibigyang-diin ang agarang pangangailangan para sa aksiyon upang tugunan ang krisis sa pabahay sa bansa.

Pinuri ng Subdivision and Housing Developers Association (SHDA) ang pag-apruba bg National Economic and Development Authority (NEDA) at ng Department of Human Settlements and Urban Development (DHSUD) sa bagong guarantee ceilings para sa low at medium-cost housing packages. Tugon ito ng NEDA at DHSUD sa isang kahilingan ng SHDA para sa isang adjustment, na naging pormal sa pamamagitan ng Joint Memorandum Circular No. 2024-001 na tutugon sa pangangailangang ihanay ang housing costs sa kasalukuyang mga kalagayan ng ekonomiya. Sinabi ng SHDA na ang adjustment ay lubhang napapanahon at mahalaga dahil nauugnay ito sa kasalukuyang kalagayan ng ekonomiya ng bansa.

Mahalagang hakbang ito upang gawing mas madaling makuha ang pabahay sa mga pamilyang Pilipino at ang binagong ceilings ay makakatulong na punan ang puwang sa pagitan ng tumataas na development costs at ang kayang bayaran na mga bahay ng maraming Pilipino na positibong pagbabago para sa parehong mga developer at magiging magmamay-ari ng mga bahay. Ang tumataas na halaga ng mga materyales, gastos sa paggawa, at ang pangkalahatang trend nga inflation ay mga pangunahing kadahilanang ikinosidera sa mga pagbabago sa guarantee ceilings.

Alinsunod sa kanilang mandato na magkasamang tiyakoin ang price ceilings para sa socialized, low-cost, medium-cost at open housing tuwing dalawang taon ay itinakda ng DHSUD at NEDA ang mga ceiling sa: Level 1-A (Socialized) — PhP300,000 at pababa; Level 1-B — Higit PhP300,000 hanggang PhP500,000; Level 2 — Higit P500,000 hanggang PhP1.25 million; Level 3 — Higit PhP1.25 million hanggang PhP 3.0 milyon; Medium Cost — Higit PhP3.0 milyon hanggang PhP4.0 milyon; at Open Market — Higit PhP4.0 million. Ang mga kakulangan sa kahusayan sa regulasyon ang malaking pumipigil sa pag-unlad ng mga bagong pabahay.

Sa Doing Business Report ng World Bank ay itinampok ang mababang ranggo ng Pilipinas sa pagharap at pakikitungo sa construction permits. Nangangailangan ito ng maraming pamamaraan at mahabang oras ng pagproseso na umaabot pa hanggang ilang mga buwan o mga taon, masyadong talamak ang burukrasya at mga pagkaantala. Ang kawalan ng isang komprehensibong national land use policy ay lalong nagpapakumplikado sa makatuwirang alokasyon at paggamit ng mga lupain para sa pabahay.

Ang housing backlog sa Pilipinas ay isang masalimuot, maraming-bahagi na isyu na kinakailangan ang agarang komprehensibong mga estratehiya at mga pagbabago. Ang mga solusyon ay dapat tugunan ang pangunahing mga sanhi ng mga paglipat sa kalunsuran sa pagpapahusay sa mga ekonomiya ng probinsiya. Dapat padalihin at gawing simple ang mga proseso sa regulasyon upang mapabilis ang pag-unlad sa pabahay, na gawing mas madali at mas
mura. Ang kawalan ng matibay at napapanatiling aksiyon, ang pangarap na abot-kayang pabahay para sa lahat ng Pilipino ay mananatiling nasa panganib o hanggang pangarap na lamang.