Hay naku aya, biag a kaskasla takiag, Part 5

July 23, 2018 Opinion Sirmata ken Tagtagainep ni Mang Gusting

Naimbag nga oras yo amin kakaarruba, kakabagyan kakayong ken aminen a mangtartarabay iti kolum tayo ditoy ABN. Adda kami manen nga umay umabrasa kadakayo ket namnamaenmi ken ikarkararagmi a sapay koma ta napia kayo latta a kanayon a sangbayan toy kulom tayo. Kumusta, mag-an kayo amin nga awan labasna. Matotodo manen kailian ket agannad kayo koma nangruna kadagiti kailian tayo dita rangrangkis.

Sakbay man ti amin, kabarangayan, kailian kakayong me ida, adtoy man ti maysa a pagraray-awan tayo.  Iti maminsan aglalaaw ni Amboy a bigbigat…

Amboy: [nabartek, shouting] Hoyyy, rummuar man ti makaitured…

Gusting: Hoy Amboy, ania dayta…apay nga aglalaawka? Nabartek ka pay.

Amboy: Ne…dakayo met gayam, Chairman Gusting.

Gusting: Apay agsapsapulka iti kaboksingmo loko? Anak ti tukling a balo ka langgong. Ni Senador Paquiao ti ayabam ta isarunonaka ken Mathysse a knockout-ten, kaska la natured loko.

Amboy: Kua, Chairman Gusting, pangngaasim kadi, a, itulodnak idiay balaymi.

Gusting: Ania?

Amboy: Bareng no sika ti makaitured a mangsangot ken baketko no kabilennak.

Gusting: What!

Eh, di woww, hahahaa. Anak ti tukling a balo?

Bueno, papagayam ken suki ti ABN, intay ituloy daytoy kolum tayo ket sapay la koma ta makaibati kami latta iti pagpampanunotan tunggal maysa a makabasa. Iti kallabes, natalantan tayo ti kinapateg koma ti linteg a pannakaipatungpal ti organiko a panagtalon. Kas iti intay nadakamat saan laeng a natalged a taraon nga intay idasar iti lamisaan ti pamilia ti pagun-od tayo ngem ketdi argaman ditan ti napintas wenno nangayed nga aglawlaw nga isu ti intay pagnanaedan. Asino aya ti madi iti napintas nga aglawlaw? Maysa a maitedna a pagsayaatan kakarruba ken kailian nangruna kadatayo a mannalon ket isu ti pannakaisubli ti kinaganagan wenno makuna a kinadam-eg ti daga wenno bangkag tayo. Adu pay ti maitendna…parukaenna ti daga ket napimpintas ton ti apitmo, saanen a timmabla a kunada, ken, dandani saanen nga agbiag ti mula. Apay kunayo ngata. Aklonen tayo man wenno saan ket gapu iti makuna a chemical fertilizer nga intay us-usaren ta segun kadagiti nabasa tayo, adda ramen ti abuno a semento?

Ala, saan kay a masdaawen. Iti las-ud ti aginnemen a dekada sipud nagus-usar tayo kadagiti makuna a chemical fertilizer kas kada pagpasuyot dita, pakairamanan dagiti makuna a pag-spray a pagpatay ti ruot ken pagpaksiat ti insekto wenno kunada a peste? Adun ti naawan kadagiti makuna a friendly insect ken micro-organism iti daga nga isu ti mangtulong tapno dumam-eg ti daga tayo. Kas nakuna tayon, saan nga amin nga insekto a kunada ket peste ngem ketdi adda ti kanya-kanya trabaho ken nakaisangratan dagitoy a pinarsua ti Dios. Adu dagiti makuna a nainsigudan a wagas a pangpapanaw kadagitoy a peste a saan ketdi a patayen ta saan laeng a dagiti naranggas nga insekto a kunada ti mairamraman, uray dagiti makuna a friendly nga agpapan kadatayo a tao apektado tayo no intay aramaten dagitoy. Ken segun pay kadagiti managsukusok, dumteng ti panawen a saanen a mabalin nga inumen ti danum nga aggapu iti ubbog ta nakuntaminadon iti pesticide wenno insecticide ta daytoy nalabes nga intay panagaramat kadagitoy ket arigna inta metten nag-suicide.

Agamiris ken agpaliiw tayo koma kailian. Segun pay kadagiti agsuksukisok ken eksperto, nagdakkel ti maited na a dakes iti aglawlaw iti nakaron a pollution ditoy lubong ti panagar-aramat tayo kadagitoy makasabidong para iti talon tayo. Ania ngamin aya ti talaga a gapuna a na-introduce ti artificial wenno chemical nga abuno? Kunada, bassit ngamin ti maapit no organiko ti aramatem ket dakkel ti panagkasapulan iti taraon gapu iti dumakdakkel a population kunada ngem, panagkunak, saantayo met nga agkurkurang idi ket agilaklako tayo pay iti bagas iti sabali a pagilian ngem ita, gumatgatang tayon ngem—ti nakas-ang adda iti tiempo iti naglabas a panawen nga adu a sinako a bagas ti bimlad iti maysa a bodega. Saan laeng a dayta, adda manen idi damag a nagdakkel gayam ti naliksab ti gobierno gapu iti panagangkatda iti bagas nga uray agsobsobran ti bagas. Sus..dakayo kakayong, nadamag yo kadi dayta?

Sus nalpas ti ani…anak ti tukling a balo, kasta pay kakayong ta ne overtime tayo manen, nakaadu tayo manen. Babayoo, tsup tsup muahmuah.