KAILANGAN NA ANGKOP NA SUSI SA MATANDA NANG KANDADO NG PROBLEMA

December 9, 2023 Editorial

Ang Pilipinas ay isa sa pinakamasama sa buong mundo kung ang pagsisikip ng kulungan ang pag-uusapan. Ang mga tagapagtaguyod, mga eksperto, mga opisyal ng gobyerno, at mismong mga preso o Persons Deprived of Liberty (PDLs) sa maraming taon ay naghahayag ng babala sa siksikan sa mga piitan ng Pilipinas at sistema ng bilangguan. Sa katunayan, dati ay numero uno tayo noong 2016 hanggang 2017 sa kasagsagan ng giyera sa droga ni dating pangulong Rodrigo Duterte kung saan umabot sa 605 percent congestion rate.

Nanawagan ang Commission on Audit (COA) sa Bureau of Jail Management and Penology BJMP) sa namamalaging sobrang pagsisikip ng mga blangguan sa bansa, kunga saan mahigit 67 porsiyento nito ay ikinokonsiderang “matindi ang pagsisikip.” Sa 2022 annual audit report ng Commission on Audit (COA) sa BJMP ay sinabing sa 478 jail facilities sa buong bansa, 323 o 67.57 porsiyento ay ikinokonsiderang matindi ang pagsisikip, na may occupancy rate na hanggang 2,739 percent at congestion rate na hanggang 2,639 percent.

Sa record ng COA ay Nakita na ang 323 congested jails ay may kabuuang populasyon ng 118,034 preso kumpara sa ideal capacity na 31,316, may pagkakasuwato na 86,718 inmates. Habang patuloy na ginagawang propesyonal ng BJMP ang mga serbisyo sa kulungan gayundin ang pagbibigay ng mga pangunahing pangangailangn ng mga preso gaya ng pagkain, mga medisina, suplay sa rehabilitasyon, at iba pa, ang pagsisikip ang siyang laging pinakamalaking mga hamon sa pagsasagawa ng kanilang mandato sa makataong pag-iingat at pag-unlad ng mga PDL sa ilalim ng pangangalga nito.

Sa report ng COA ay napansin ang pagtaas ng 1.34 percent o 1,684 mga preso sa kabuuang populasyon ng kulungan sa buong bansa, na nasa 127,031 noong nakaraang taon mula 124,347 noong 2021. Ang bilang na ito ayon sa COA ay higit sa total ideal capacity ng 46,702 inmates na nagreresulta sa hindi malusog na kalagayan ng pamumuhay ng mga preso.

Nitong Disyembre 6 -7 ay nagtipon-tipon ang mga pinuno ng tatlong sangay ng gobyerno – ang hudikatura, ehekutibo, at ang lehislatibo, maging ang iba pang stakeholder para sa isang pagtatangkang resolbahin ang problema ng sobrang pagsisikip ng mga kulungan at mga pasilidad ng bilangguan sa bansa. Sa nasabing National Jail Decongestion Summit ay lilikha sila ng mga solusyon sa sobra-sobrang populasyon sa mga kulungan at bilangguan ng bansa. Tatlong bagay ang gagawin, una ay babawasan ang admisyon. Pangalawa ay dadagdagan ang mga lalabas, at pangatlo ay palalawakin ang mga pasilidad ng kulungan.

Kinilala rin ng summit na ang pagpapaluwag sa mga kulungan ay kinakailangan ang lubos na koopersyon, koordinasyon, at pakikipagtulungan ng lahat ng limang haligi ng criminal justice system – ang nagpapatupad ng batas, ang prosekusyon, ang mga korte, corrections at ng komunidad. May dalawang mahalagang dahilan ng malubhang pagsisikip sa ating mga pasilidad ng detensiyon, una ay ang kabiguan ng gobyerno na palawakin ang mga pasilidad at makaagapay s amabilis na pagdami ng populasyon ng mga preso. Pangalawang dahilan ay ang kaawa-awang kalagayan ng sistema sa hustisya ng bansa.

Habang nakakaingganyo ang inisyatibo ng Korte Suprema na paluwagin ang mga kulungan sa ginawang pagtitipon ay mas mabuti sigurong tingnan din nila ang kanilang sariling bakuran upang mapabilis ang mga paglilitis ng mga kaso at tingnan ang inaakusahang usad-kuhol, di-mabisa, hindi maaasahan at batbat ng katiwalian at sobrang napupulitikang sistema sa pagtatalaga at promosyon na nagreresulta sa kalimitang naaantalang hustisya at samakatuwid ay ipinagkakait ito.

Harinawa, sa isinagawang summit ay magkaroon na ng tunay na resolusyon sa matagal na at tumitinding problemas sa pagsisikip ng mga kulungan sa bansa at huwag lang matengga sa pagalingan ng mga talumpati at patalasan ng mga panukala. Kailangan ng angkop na susi sa matanda ng kandado ng problema.